Theo tín ngưỡng truyền thống dân gian, con người sau khi chết sẽ phải tới âm phủ để chờ phán quyết của Diêm vương. Lấy ý tưởng này, bộ phim Nghiệp Sinh Tử 3 mượn thế giới âm phủ và nhân vật Diêm vương như một phiên tòa, thẩm phán, để phán xét chuyện nhân gian theo mô-típ lấy chuyện xưa nói chuyện nay. Chi tiết Diêm Vương xử kiện là một chi tiết giàu ý nghĩa bởi nó thể hiện niềm tin của con người về sự luân hồi “ở hiền gặp lành, ở ác gặp ác”. Chi tiết này cũng góp phần thúc đẩy kịch tính của chuyện lên tới đỉnh điểm.

Nhân vật Diêm Vương được xây dựng là một vị quan chấp pháp nghiêm minh, xử án đúng người đúng tội và rất nhân từ đức độ. Bên cạnh đó, còn có một nhân vật phò trợ đắc lực cho Diêm vương là thầy Nhân – một vị quan thanh liêm đã từ quan về ở ẩn với nghề gõ đầu trẻ. Thầy Nhân được Diêm vương phong làm Phán Quan và có thể đi lại giữa cõi âm & cõi dương, với vai trò là người kết nối giữa trần gian và âm phủ, để giúp Diêm Vương luận tội và xử án một cách nghiêm minh nhất.

Phiên tòa âm phủ không chỉ là cái nền để bật được thông điệp phim mà còn là cái cớ để truyền tải những câu chuyện thế thái nhân nhân tình đầy màu sắc. Mỗi câu chuyện được tái hiện với hệ thống nhân vật phong phú, tình tiết gay cấn và gởi gắm những bài học triết lý nhân sinh sâu sắc để hướng mọi người sống tốt hơn. Ngoài ra, trong phim còn có sự xuất hiện của các vị thần trong tín ngưỡng dân gian Việt Nam như: 3 vị Táo, Thổ địa, ông Tơ bà Nguyệt, Thành hoàng…